Sıkça Sorulan Sorular
Kök hücre nedir?
Yaşam boyu kendi kendini yenileme ve farklı, tamamen olgun hücrelere dönüşebilme kapasitesine sahip hücrelerdir. İhtiyaç olduğu zaman kendilerinden sonraki hücrelere farklılaşarak, hücrelerin gelişimini, olgunlaşmasını ve çoğalmasını sağlarlar. Damar yolu ile verildiğinde kemik iliğine yerleşir ve Hematopoezi (kan hücrelerinin oluşumu) başlatırlar.
HLA, bir kişinin dokusunun diğer bir kişiye ne kadar uyduğunu gösterir. HLA doku tipi kalıtsal olup, kişinin kardeşleri, varsa ikizi en iyi eşleşme ihtimali olan kişilerdir. Hastanın ailesi içerisinde eşleşme bulunamaz ise tarama akraba olmayan kişiler arasında yapılmaya başlanır. Bir bağışçının, bir hasta için uygun olduğunun belirlenmesi, HLA doku tiplerinin eşleşmesi ile olur. Bağışçı ve hastanın HLA sonuçlarının yüksek oranda eşleşmesi, en iyi nakil sonucunun alınmasına neden olur.1
1. https://www.kanver.org/Sayfa/kan-hizmetleri/kok-hucre-bagisi/53
Kök hücre tedavisi uygulanan hastalıklar?
• Kemik iliği kanserleri
• Lenfomalar
• Çeşitli organ kanserleri
• Kemik iliğinin yetersiz çalıştığı veya çalışmadığı durumlar
• Kalıtsal anemiler
• İmmün yetersizlikler
• Kalıtsal metabolik hastalıklar
1. https://www.kanver.org/Sayfa/kan-hizmetleri/kok-hucre-bagisi/53
Bağışçı olmanın şartları nelerdir?
1- 18-50 yaş aralığında olmalıdır.
2- Sağlıklı bir kişi olmalıdır.
(Hepatit B, Hepatit C ve Sifiliz hastalığı geçirmemiş olan, kronik hastalığı bulunmayan, kanser, HIV ( AIDS ) tanısı almamış olan kişiler)1
1. https://www.kanver.org/Sayfa/kan-hizmetleri/kok-hucre-bagisi/53
Nerede kök hücre bağışında bulunabilirim?
Size en yakın Gönüllü Verici Merkezi ve Sabit Kan Alma Merkezlerinde kök hücre bağışı ile ilgili bilgilendirme alabilir ve kök hücre bağışında bulunabilirsiniz.1
1. https://www.kanver.org/Sayfa/kan-hizmetleri/kok-hucre-bagisi/53
Kimler kök hücre bağışında bulunabilir?
Bağışçı 18-50 yaş aralığında olmalıdır. Bilgilendirilmiş onam vermiş, sağlıklı birey olma koşulları aranmaktadır. Bu koşulların sağlanması durumunda kişi kök hücre bağışında bulunabilir.1
1. https://www.kanver.org/Sayfa/kan-hizmetleri/kok-hucre-bagisi/53
Kimlik bilgilerimi vermem zorunlu mu?
Bağışçılar kök hücre bağışı işlemi öncesinde isim-soy isim, doğum tarihi (gün/ay/yıl), TC kimlik numarasını içeren nüfus cüzdanı ve kalıcı adres bilgilerini vererek kendilerini tanıtmalıdır. Kimlik ibrazı yasal zorunluluktur.1
1. https://www.kanver.org/Sayfa/kan-hizmetleri/kok-hucre-bagisi/53
Bilgilendirme ve onay formundaki doldurulması gereken alanları doldurmak zorunda mıyım?
Kişi kök hücre bağışı için başvurduğunda, bilgilendirme ve onay formundaki kişisel ve sağlıkla ilgili soruları eksiksiz cevaplandırıp bu formu imzalayıp onaylamak zorundadır. İstenen bilgilerin, özellikle adres ve iletişim bilgilerinin eksiksiz doldurulması, bir hasta ile uyum olması durumunda bağışçı ile iletişime geçme aşamasında önem arz etmektedir. Kök hücre bağışçı adayı olduktan sonra adres veya iletişim bilgilerinizin değişmesi halinde ilerleyen süreçte size ulaşabilmemiz için Türk Kızılay’ına başvurarak bilgilerinizi güncellemeniz gerekmektedir.1
1. https://www.kanver.org/Sayfa/kan-hizmetleri/kok-hucre-bagisi/53
Kök hücre toplama işleminden sonra bağışçının kök hücreleri bitiyor mu?
Kök hücreler devamlı olarak kendini yenileyebilme özelliğine sahip olduğu için bağış işleminden sonra bağışçının kök hücreleri belirli bir sürede tekrar eski sayısına ulaşacaktır.1
1. https://www.kanver.org/Sayfa/kan-hizmetleri/kok-hucre-bagisi/53
Periferik kök hücre toplama yönteminin kemik iliği bağışı yönteminden ne farkı vardır?
Periferik yöntemde, bağışçının hastaneye yatması gerekmemektedir, anesteziye ihtiyaç duyulmaz.
Kemik iliği yönteminde aşılamaya ihtiyaç duyulmamaktadır ve tek seferde çok sayıda kök hücre elde edilmektedir.1
1. https://www.kanver.org/Sayfa/kan-hizmetleri/kok-hucre-bagisi/53
Kök hücre toplamada hangi yöntemler kullanılıyor ve en çok hangisi tercih ediliyor?
Periferik kök hücre toplama ve kemik iliği bağışı yöntemi olmak üzere iki yöntem uygulanmaktadır. Yöntem ile ilgili bağışçı adayının tercihi ön planda tutulmaktadır.
Bazı durumlarda hastanın ve bağışçı adayının sağlık durumu göz önünde bulundurularak nakil merkezi tarafından hangi yöntemin seçileceğine karar verilebilmektedir. En çok tercih edilen yöntem Periferik kök hücre toplama yöntemidir.1
1. https://www.kanver.org/Sayfa/kan-hizmetleri/kok-hucre-bagisi/53
Düzenli ilaç kullanıyorum. Kök hücre bağışlayabilir miyim?
Kronik hastalığı olan ve bu yüzden düzenli ilaç kullanması gereken kişilerin doktor tarafından değerlendirilmesi gerekmektedir.1
1. https://www.kanver.org/Sayfa/kan-hizmetleri/kok-hucre-bagisi/53
Daha önce kök hücre bağışında bulundum, tekrar Türk Kızılay’ına da bağışta bulunabilir miyim?
Kök hücre bağışçısı adayı olmak için bir defa örnek vermeniz yeterlidir. İkinci bir kayda gerek bulunmamaktadır.1
1. https://www.kanver.org/Sayfa/kan-hizmetleri/kok-hucre-bagisi/53
Periferik kök hücre toplama yönteminde uygulanacak olan 5 günlük aşı periyodunda bağışçının işinden izin almasına gerek var mıdır?
Aşılama süreci Aferez merkezlerinin bulunduğu yerlerde yapılmaktadır. Eğer yaşadığınız şehirden farklı bir şehirde bulunan Aferez merkezinde işlemler yapılacaksa iş yerinizden T.C. Sağlık Bakanlığı aracılığı ile izin alınmaktadır.
1. https://www.kanver.org/Sayfa/kan-hizmetleri/kok-hucre-bagisi/53
3 tüp kan verildiğinde kök hücre bağışında bulunmuş olunuyor mu?
TÜRKÖK projesi kapsamında kök hücre bağışçı adaylarından bulaşıcı hastalıklar açısından Serolojik testlerinin çalışılması, kan grubunun belirlenmesi ve doku tiplemesi yapılabilmesi için 3 tüp numune alınmaktadır. Bulaşıcı hastalık testlerinin negatif çıktığı bağışçı adaylarının doku tipleme numunesi T.C. Sağlık Bakanlığı’na ait Doku Tipleme Laboratuvarı’na teslim edilmekte ve burada analiz işlemleri tamamlanmaktadır. Doku tipleme sonuçları Kemik İliği Bankası veri tabanına aktarılmaktadır.
T.C. Sağlık Bakanlığı TÜRKÖK Birimi’ne yapılan hasta başvuruları sonucunda veri tabanı taranmaktadır. Bir hasta ve bağışçı adayı arasında uyum tespit edildiğinde, Türk Kızılay’ı olarak sizinle tekrar iletişime geçilecek ve yaptığınız bağışla ilgili onayınız istenecektir.
Bu aşamadan sonra kök hücre bağışı ile ilgili süreç başlamış olacaktır. Yani ilk aşamada verilen kan, kök hücre için değil gerekli testlerin yapılabilmesi içindir.1
1. https://www.kanver.org/Sayfa/kan-hizmetleri/kok-hucre-bagisi/53
Bağış sonrasında görülen yan etkiler kalıcı mıdır?
Kemik iliği toplama ve periferik kök hücre toplama işlemlerinde oluşabilecek yan etkiler düşük olasılıkla görülebilecek etkiler olup, 1-3 hafta içinde etkisini kaybeder.
1. https://www.kanver.org/Sayfa/kan-hizmetleri/kok-hucre-bagisi/53
Bağışçının ilk bağışından sonra, başka bir hasta ile tekrar doku eşleşmesi olursa, tekrar bağışçı olabilmesi için ne kadar süre geçmeli?
Kök hücre toplama işleminden sonra hücre sayısının yeterli miktara ulaşmasını beklemek açısından 3 aylık bir süre yeterlidir. TÜRKÖK Projesi kapsamında bir hastayla uyumunuz tespit edildiğinde ve sizden kök hücre toplama işlemi gerçekleştirildiğinde veri tabanında 1 yıl boyunca inaktif hale getirilmekte olup, tarama yapılmamaktadır.
1 yılın sonunda TÜRKÖK Kemik İliği Bankası veri tabanından aksi bir talebiniz olmadıysa kaydınız otomatik olarak aktif hale getirilecektir.
1. https://www.kanver.org/Sayfa/kan-hizmetleri/kok-hucre-bagisi/53
Kök hücre bağışında bulundum. Yurt dışındaki bir hasta ile eşleşme olasılığım var mı?
04.05.2016 tarihi itibari ile TÜRKÖK Ulusal Kemik İliği Bankası’nın, Dünya Kemik İliği Bankası’na üyelik işlemleri tamamlanması ile yurt dışı hastalar için de eşleşme talepleri gelmeye başlamıştır.
1. https://www.kanver.org/Sayfa/kan-hizmetleri/kok-hucre-bagisi/53
Bağış sonrasında görülen yan etkiler nelerdir?
Periferik kök hücre bağışında, aşı uygulaması sonrasında kök hücre toplanmasının ardından; geçici halsizlik hissi, ateş, geçici grip benzeri belirtiler, genel vücut ağrıları; dalak bölgesinde dolgunluk hissi görülebilir.
Kemik iliği bağışında, dikiş gerektiren bir kesi oluşmaz. Bağışçı genellikle ertesi gün kan tetkikleri yapıldıktan sonra taburcu edilir. Ancak kalça bölgesinde 1-2 gün sürebilen bir ağrı meydana gelebilir. Anesteziye bağlı olarak geçici boğaz ve baş ağrısı gözlenebilir.1
1. https://www.kanver.org/Sayfa/kan-hizmetleri/kok-hucre-bagisi/53
Bağışçıların verileri neden dünyadaki diğer kemik iliği bankaları ile paylaşılıyor?
Dünya’nın her yerinde kök hücreye ihtiyacı olan hasta sayısı oldukça fazladır. Buna karşılık bu hastalar için gerekli olan sağlıklı kök hücrelerin, hastaların dokusu ile uyuşma olasılığı çok düşüktür.
Tüm bunlar düşünüldüğünde bu olasılığı artırmanın tek yolu, milyonlarca bağışçının doku analizini içeren dünyadaki bütün kemik iliği bankalarının verilerinin paylaşıldığı bir havuzun oluşmasından geçmektedir. Halen ülkemizdeki hastalar için kemik iliği taraması bu havuzdan yapılmaktadır.
Bu nedenle ülkemize ait veri tabanı dünyadaki bütün kemik iliği bankalarının verilerinin bulunduğu havuz ile paylaşılmaktadır.1
1. https://www.kanver.org/Sayfa/kan-hizmetleri/kok-hucre-bagisi/53
Yurt dışında bir hasta ile eşleşme olursa bağışçı yurt dışına gidecek mi?
Bağışçının onay vermesi durumda kök hücre toplama işlemi ülkemizdeki uygun bir Aferez merkezinde yapıldıktan sonra toplanan kök hücreler hastanın bulunduğu ülkeye gönderilecektir.
1. https://www.kanver.org/Sayfa/kan-hizmetleri/kok-hucre-bagisi/53
Yurt dışında yaşıyorum, Türk Kızılay’ına bağışta bulunabilir miyim?
İletişim bilgilerinize rahat ulaşılabilmesi açısından bulunduğunuz ülkedeki kemik iliği bankasına başvuru yapmanız daha doğru olacaktır.
Türkiye olarak dünyadaki diğer Kemik İliği Bankaları’ndan da tarama yapabildiğimiz için sizin verilerinize uygun bir hasta eşleşmesi olduğunda sizinle iletişime geçilebilecektir.1
1. https://www.kanver.org/Sayfa/kan-hizmetleri/kok-hucre-bagisi/53
Kök hücre bağışı yaptım, geri dönüş olmadı. Tekrar numune vermeme gerek var mıdır? Ne yapabilirim?
Türk Kızılay’ına kök hücre bağışçısı adayı olmak için bir kere numune vermiş olmanız yeterlidir. Türk Kızılay’ına vermiş olduğunuz numuneler kök hücre bağışı işlemi değildir, kök hücre bağışçısı adayı olmanızı sağlar.
Kök hücre bağışçı adaylarına ait doku verileri TÜRKÖK Kemik İliği Bankası veri tabanında 55 yaşına kadar saklanmaktadır. Bir hasta ile uyumunuzun gerçekleşmesi durumunda sizinle iletişime geçilecektir. Uyum tespit edilmediği sürece tarafınıza geri dönüş yapılmayacaktır.1
1. https://www.kanver.org/Sayfa/kan-hizmetleri/kok-hucre-bagisi/53
Bir hasta adına bağış yapmak istiyorum. Ne yapabilirim?
Türk Kızılay’ı olarak kök hücre bağışçısı kazanımı görevimizi, yerine getirirken bağışçı adaylarımızı yapacakları bağış konusunda uygun şekilde bilgilendirmeyi, misyon olarak belirlemiş bulunmaktayız.
Ayrıca nakil bekleyen tüm hastalara umut olma arayışında olduğumuzu belirtmek isteriz. Bu sebeple çalışmalarımızı tek bir hastaya yönelik yapmamakta, belki de ileride bir eşleşme olduğunda vazgeçmeyecek bağışçı adayları kazanımına yönelik yapmaktayız.
Tüm hastalar için bağışçı adayı olmayı kabul ediyor, herhangi bir hastaya bir eşleşme durumunda kök hücre bağışında bulunmak istiyorsanız sizleri Türk Kızılay’ı merkezlerine bekleriz.1
1. https://www.kanver.org/Sayfa/kan-hizmetleri/kok-hucre-bagisi/53